Toàn bộ khuôn viên ngôi đình cỏ rợp um tùm, mái ngói xô đảo, rui mè sập xệ như khu nhà hoang. Vào trong, tiền - hậu một cảnh hoang tàn. Ngôi đình có thể sập bất cứ lúc nào…Đó là thảm trạng của đình Đa Chất, ngôi đình 500 tuổi ở xã Đại Xuyên, huyện Phú Xuyên (Hà Nội).
Thủ từ Nguyễn Ngọc Đoán bên ngôi đình Đa Chất đã sập xệ xuống cấp nghiêm trọng.
Ảnh: Kim Chiến
Theo
Thần phả ghi chép lại, đình làng Đa Chất có lịch sử hơn 500 năm tuổi
(đã được xếp hạng Di sản văn hóa Quốc gia từ năm 1995), ở thôn Đa Chất,
xã Đại Xuyên, huyện Phú Xuyên (Hà Nội) thờ "Trung Thành Đại Vương”, một
vị danh tướng thời vua Hùng Duệ Vương Công thứ 18, đã có công lớn giúp
triều đình đánh giặc cứu nước. Sau này ông được nhà vua phong "Thượng
đẳng phúc thần”, rồi "Trung thành thượng đẳng tối linh Đại Vương” và
lệnh cho nhân dân lập đền, chùa, miếu mạo thờ phụng muôn đời.
Trải
qua 2 cuộc kháng chiến, đình Đa Chất từng là cơ sở vững chắc tin cậy
cho cách mạng, nơi diễn ra nhiều cuộc hội họp, tuyên truyền về đường lối
cách mạng của Đảng bộ cơ sở. Đặc biệt những năm 1946 – 1948 nơi đây còn
là căn cứ cách mạng, ghi lại dấu tích của nhiều sự kiện cách mạng tiêu
biểu, góp phần vào thắng lợi chung của dân tộc.
Thủ
từ đình Đa Chất - ông Nguyễn Ngọc Đoán (SN 1940) cho chúng tôi biết:
Đây là một trong số 170 điểm thờ tự "Ngài Trung Thành Đại Vương” trong
cả nước. Riêng đình Đa Chất là nơi thờ tự chính, là nơi dân cư toàn chốn
Sơn Nam (đạo Sơn Nam của nước Việt – PV) và cư dân vùng lân cận đổ về
vái vọng từ ngàn xưa. Tuy vậy, nhiều năm nay không tổ chức hội được nữa
do nguy cơ đình có thể sập bất cứ lúc nào. Ông Đoán cũng cho biết mặc dù
đình cũng đã được sửa chữa nhiều lần song chưa lần nào được đại tu hoàn
chỉnh. Hiện ngôi đình còn có thể đứng được là nhờ lực chống đỡ của hàng
trăm cây chống phụ, song cũng chỉ cầm cự được ngày một, ngày hai.
Theo
quan sát của chúng tôi, hiện ngôi đình có biểu hiện xuống cấp trầm
trọng; mộng kèo cột mối mọt trắng. Các mộng cột đã bị chệch trẹo nhiều
so với vị trí ban đầu. Mái ngói xô đảo, 10 viên vỡ 6. Phía ngoài xung
quanh đình cỏ dại mọc um tùm bao kín ngôi đình hoang lạnh. Các cánh cửa
cũng hư hỏng gần hết, cách đóng, cánh mở lộ ra cả bộ khung sườn yếu ớt
bên trong. Hẳn vậy, mà ngôi đình đã nhiều lần bị trộm ghé thăm. Cách đây
khoảng 5 năm, kẻ trộm đã vào đình như "chốn không người” lấy mất 21 đạo
sắc phong quí một cách dễ dàng. Một thời gian sau chúng lại lấy đi lư
hương cổ hàng trăm năm tuổi. Cũng từ đó, bất chấp cảnh nguy hiểm sập sệ
của ngôi đình, thủ từ Nguyễn Ngọc Đoán cùng một số người dân đã tự
nguyện giăng màn, trải chiếu để…canh đồ!
Trao đổi
với chúng tôi, ông Vũ Mạnh Cường, cán bộ Văn hóa xã Đại Xuyên cho biết:
Trước đây đình Đa Chất cũng được cấp trên đầu tư 50 triệu đồng tu bổ,
chủ yếu là dùng kinh phí vào việc lắp cây chống phụ vào để đỡ các cột.
Đã nhiều lần địa phương có văn bản kiến nghị lên cấp trên nhưng chưa
được xem xét. 3 năm trở lại đây địa phương đã cho tạm đình chỉ các hoạt
động tôn giáo tại đình vì sợ đình sập nguy hiểm đến tính mạng người dân.
Được
biết đình làng Đa Chất đã được thành phố đưa vào chương trình mục tiêu
Quốc gia văn hóa trên địa bàn thành phố giai đoạn 2013-2015. Thế nhưng
đến nay đình Đa Chất vẫn đang trong trạng thái chờ sập bất cứ lúc nào.
Số phận của một Di sản văn hóa Quốc gia trên 500 năm tuổi này không biết
sẽ ra sao?