dịch vụ luật sư, tư vấn luật, công ty luật, luật sư, luật sư hà nội

Người nuôi và các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra Việt Nam sẽ kiếm được nhiều lợi nhuận vì cá tra là sản phẩm gần như độc tôn của Việt Nam trên thị trường thế giới. Thế nhưng, một thực tế là dù sở hữu nhiều lợi thế nhưng số phận con cá tra Việt Nam vẫn mãi long đong.

Thế giới thích cá tra

Người châu Âu thích ăn cá tra, vì thế các nhà nhập khẩu buộc phải có loài cá này trên danh mục sản phẩm. Tuy nhiên, việc kinh doanh cá tra tại thị trường châu Âu không mang lại nhiều lợi nhuận. Giá cá tra chỉ ở mức 3-6 euro/kg trong khi các loài cá thịt trắng khác có giá lên tới 7-12 euro. Mặt khác, loài cá này hiện chiếm rất nhiều diện tích trong kho lạnh của các nhà phân phối châu Âu và chiếm ngày càng lớn vốn lưu động, trong khi lợi nhuận thì ngày càng giảm. Thực tế này đã khiến cho các nhà phân phối châu Âu rơi vào thế khó xử.

Mặt khác, tại thị trường Mỹ, cá tra là một sản phẩm lý tưởng với vị nhạt, mùi nhẹ, cơ thịt săn chắc, dễ dàng chế biến theo nhiều cách. Đó là lý do một số tập đoàn lớn như McDonald’s rất muốn phát triển cá tra Việt Nam khi tìm kiếm sản phẩm mới.

Được người tiêu dùng yêu thích là thế, nhưng cá tra Việt Nam lại đang bị các nhà phân phối và nhà nhập khẩu “dè chừng”, vì không những giá rẻ, không mang lại lợi nhuận cao mà chất lượng sản phẩm cũng chưa tốt do có tỉ lệ mạ băng (tỉ lệ nước trong cá) lớn. Thêm nữa, trong vài năm trở lại đây, ngoài lý do bảo hộ thương mại, sản lượng vào Mỹ nhiều và mức giá rẻ đã khiến cho cá tra Việt Nam liên tục bị áp thuế chống bán phá giá. Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cho biết hiện mức thuế phía Mỹ đang áp lên cá tra vào khoảng 0,97 USD/kg, khiến nhiều doanh nghiệp thủy sản không thể xuất khẩu vào thị trường này (thuế gần 1 USD/kg trong khi giá bán chỉ được hơn 3 USD/kg).

Kể từ khi Bộ Thương mại Mỹ công bố mức thuế 0,58 USD/kg năm 2014 thì số lượng doanh nghiệp tham gia xuất khẩu cá tra philê vào thị trường này đã giảm từ gần 30 xuống còn 8. Từ giữa năm 2014 đến nay chỉ còn 3 doanh nghiệp có khả năng xuất khẩu vào Mỹ do được hưởng mức thuế thấp.

Nguy cơ mất lợi thế quốc gia

Hiện nay, ngoài 4 nước trong hạ lưu sông MêKông đã có nghề nuôi cá tra truyền thống là Thái Lan, Campuchia, Lào và Việt Nam, loài cá này đang được một số nước khác ở Đông Nam Á như Philippines, Indonesia... đẩy mạnh sản xuất vì thấy được tiềm năng từ con cá “vàng” này.

Indonesia đang đầu tư sản xuất cá tra với tham vọng tương lai có thể vượt qua Việt Nam trở thành nhà sản xuất cá tra lớn nhất thế giới. Mục tiêu này thể hiện rõ hơn khi Tổng Vụ trưởng Nuôi trồng Thủy sản (MMAF), Bộ Biển và Nghề cá Indonesia đã chọn cá tra là một trong những mặt hàng chủ lực cho công cuộc công nghiệp hóa ngành nuôi trồng thủy sản. Hơn nữa, Indonesia có tiềm năng nuôi cá tra nhờ sự phong phú của các con sông, hồ, bể chứa, các ao hồ nhân tạo.

Theo kế hoạch phát triển ngành cá tra của Philippines, Bộ Thương mại và Công nghiệp Philippines (DTI) sẽ xây dựng vùng nuôi cá tra và sản xuất 614 tấn cá tra philê mỗi tháng. Mục tiêu trước mắt của Philippines là giảm nhập khẩu cá tra từ Việt Nam và trong tương lai sẽ tiến đến xuất khẩu. Hiện DTI đã có 6 dự án về sản xuất cá tra sinh thái, nhà máy chế biến và thức ăn nuôi cá tra, đồng thời cũng quản lý 48 dự án mở rộng ngành cá tra ở nhiều khu vực trong nước.

Cá tra đã không còn là sản phẩm độc quyền của Việt Nam

Ngoài ra, Thái Lan cũng đang đầu tư nuôi cá da trơn và có kế hoạch phát triển mạnh sản phẩm này. Trong 10 năm qua, Thái Lan được xem là một nước thành công trong xuất khẩu thủy sản. Vì thế, việc phát triển nuôi cá da trơn của Thái Lan sẽ là một thách thức lớn đối với các nước sản xuất cá da trơn nói chung và cá tra nói riêng như Việt Nam. Ấn Độ hằng năm cũng sản xuất được 500.000 tấn cá tra nhưng chưa tham gia xuất khẩu vì còn phục vụ thị trường nội địa.

Với thực tế này, rõ ràng, “cá tra không còn là sản phẩm độc quyền của Việt Nam”, ông Dương Ngọc Minh, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Hùng Vương, nhận xét.

Tuy nhiên, bà Trương Thị Lệ Khanh, Chủ tịch Hội Đồng Quản Trị kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn, thì cho rằng cá tra nuôi tại đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam có chất lượng tốt hơn cá tra ở một số nước khác như Indonesia, Bangladesh… Theo đó, nhờ nguồn nước nên thịt cá tra của Việt Nam trắng hơn trong khi cá tra nuôi tại Indonesia có thịt màu đỏ.

“Đây là một lợi thế của cá tra Việt Nam, nhưng điều quan trọng là doanh nghiệp Việt Nam phải giữ chất lượng và đẩy mạnh quảng bá sản phẩm để cá tra trở thành một thương hiệu quốc gia”, bà nói.

Kết luận: Cá tra gặp khó khăn là do kiểu kinh doanh ăn theo, các doanh nghiệp thi nhau cạnh tranh hạ giá, khiến cá tra bị ảnh hưởng rất lớn về chất lượng và giá thấp, theo nhận xét của ông Lê Thanh Thuấn, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Tập đoàn Sao Mai An Giang. Chính vì cạnh tranh không lành mạnh, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra cũng phải đối mặt với nguy cơ mất thị trường vào tay các đối thủ như Indonesia, Bangladesh, vốn đang đầu tư nuôi và tính đến phương án xuất khẩu cá tra.