dịch vụ luật sư, tư vấn luật, công ty luật, luật sư, luật sư hà nội

Theo Thẩm phán Vũ Phi Long, nguyên tắc suy đoán vô tội với những nội dung của nó đã được nhiều chuyên gia phân tích, lý giải ở nhiều góc độ khác nhau nhưng hầu hết đều thống nhất là cần thiết phải được quy định cụ thể trong BLTTHS. Thẩm phán Long đồng ý với quan điểm này và nhấn mạnh rằng suy đoán vô tội không chỉ là “quyền được xem là vô tội” của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo mà còn phải là nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt trong hoạt động tố tụng hình sự.

Luật phải ghi nhận với đầy đủ nội hàm

. Phóng viên: Nhưng thưa ông, BLTTHS hiện hành đã có một số quy định thể hiện nội dung của nguyên tắc suy đoán vô tội như không ai bị coi là có tội khi chưa có bản án kết tội của tòa án đã có hiệu lực pháp luật. Hoặc quy định trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về các cơ quan tiến hành tố tụng; bị can, bị cáo có quyền nhưng không buộc phải chứng minh mình vô tội...

+ Thẩm phán Vũ Phi Long: Đúng là BLTTHS hiện hành đã có một số quy định thể hiện một số nội dung của nguyên tắc suy đoán vô tội nhưng chưa đủ, chưa phản ánh hết nội hàm của nguyên tắc này. Chúng ta có thể đưa ra một số quy định tố tụng hiện hành đã không phản ánh đầy đủ nguyên tắc suy đoán vô tội như hoạt động trả hồ sơ để điều tra bổ sung nhiều lần, hủy án để điều tra lại theo hướng bất lợi cho bị cáo, quyền khởi tố tại tòa án…

Như vậy, điều cần thiết là BLTTHS sửa đổi phải chính thức ghi nhận nguyên tắc suy đoán vô tội một cách đầy đủ với tất cả nội hàm của nó. Song song đó cũng cần phải loại bỏ những quy định khác trái nguyên tắc này hay sửa đổi lại cho phù hợp.

Theo Thẩm phán Vũ Phi Long, suy đoán vô tội phải là nguyên tắc cơ bản, xuyên suốt trong tất cả giai đoạn điều tra, truy tố lẫn xét xử. Ảnh minh họa: T.TÙNG

Quyền im lặng: Cần thiết nhưng phải có lộ trình

. Thưa ông, bên cạnh nguyên tắc suy đoán vô tội, thời gian qua khi góp ý sửa đổi BLTTHS, rất nhiều ý kiến cho rằng luật nên ghi nhận quyền im lặng của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo. Ông nghĩ sao về đề xuất này?

+ Quyền im lặng hiện nay cũng là một chủ đề nóng trong xã hội nhưng chưa được phân tích thấu đáo, toàn diện. Tôi ủng hộ quan điểm cần nêu rõ quyền im lặng trong hoạt động tố tụng hình sự nhưng cần phải có lộ trình sau khi đã có nhiều công trình nghiên cứu về đề tài này.

. Tại sao lại cần phải có lộ trình mà không áp dụng ngay, thưa ông?

+ Bởi lẽ còn rất nhiều vấn đề mà chúng ta cần phải xem xét thấu đáo như sự cần thiết phải cân bằng lợi ích chung của xã hội với lợi ích cá nhân (trường hợp bị bắt quả tang, bắt theo lệnh truy nã…). Hay thời điểm áp dụng quyền im lặng từ lúc nào, trước hoặc sau khi khởi tố vụ án, khởi tố bị can? Tôi lấy ví dụ: Theo quy định, trước khi khởi tố vụ án, cơ quan điều tra có quyền triệu tập một người nào đó để ghi lời khai, vậy người đó có quyền im lặng hay không?

Một vấn đề khó khác đó là đối tượng nào được sử dụng quyền im lặng? Dư luận hiện nay vẫn tập trung đề cập đến quyền im lặng dành cho người bị tạm giữ, bị can, bị cáo nhưng theo tôi, thực tiễn đã chứng minh có rất nhiều người ban đầu chỉ được xác định là người làm chứng, người có liên quan đến vụ án nhưng qua quá trình khai báo, điều tra thì lại trở thành bị can. Trong trường hợp này, quyền im lặng sẽ mâu thuẫn với quy định từ chối khai báo có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, còn nếu phải khai báo thì có nguy cơ bị khởi tố về tội không tố giác tội phạm hoặc đồng phạm về một tội danh nào đó...

. Xin cám ơn ông.